Życie z osobą z chorobą afektywną dwubiegunową to niełatwe zadanie. Wiedza jak rozmawiać z chorym na ChAD jest konieczna dla zapewnienia mu warunków do skutecznej terapii. Ważna jest cierpliwość i wsparcie przy jednoczesnym braku oceniania i emocjonalności.
Z dumą prezentujemy treść, która powstała w kooperacji z av3.pl
ChAD – co to jest?
Choroba afektywna dwubiegunowa to zaburzenie charakteryzujące się występowaniem epizodów depresji lub manii, podzielonych czasem tzw. remisji – okresów wstrzymania objawów lub ich występowania o bardzo niewielkiej intensywności. Depresja wiąże się przygnębieniem, zniechęceniem i poczuciem przytłoczenia. Mania wynosi chorego na drugą stronę skali – w tym epizodzie chory czuje, że jest wszechmocny, że potrafi wszystko, wpada w euforię. Emocjonalna huśtawka to ogromna trudność nie tylko dla osób chorych, ale i dla ich bliskich. Postępowanie z osobą z ChAD nie powinno być podyktowane naturalnymi, odruchowymi reakcjami, jak zganienie ,,weź się w garść” chorego w fazie depresyjnej czy powstrzymywania jego zapędów w momencie wystąpienia manii. Należy pamiętać, że człowiek cierpiący na ChAD i przechodzący przez skrajne epizody nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chory. To, jak rozmawiać z chorym na ChAD, musi być odpowiednio przemyślane i świadome.
Bliskość i cierpliwość w rozmowie
To podstawa wszelkich działań ze strony ludzi bliskich choremu na ChAD. Osoby zaufane chorego powinny uważnie obserwować zmiany w jego zachowaniu i na nie reagować. Istotne jest przy tym zachowanie daleko idącej neutralności, czyli brak oceniania. Tutaj z kolei ważne jest w kontakcie z chorym, zwłaszcza w stanie depresji, okazanie swojego wsparcia słownie. Pocieszanie konkretnymi przykładami, jak ,,masz przecież wspaniałą pracę, nie masz powodów do zmartwień” nie przyniesie niczego dobrego. Człowiek w epizodzie depresyjnym nie będzie w stanie docenić tego, co go otacza, nawet jeśli dla zdrowej osoby jest to otoczenie wartościowe. Zatem jak rozmawiać z chorym na ChAD? ,,Jestem tu dla ciebie”, ,,nie rozumiem całkowicie tego co czujesz, ale pamiętaj, że jestem zawsze dla ciebie” to przykłady zdań, które bez niepotrzebnych ocen dadzą choremu do zrozumienia, że ma wsparcie. Warto w swoich słowach motywować chorego do leczenia oraz chwalić, mówiąc na przykład ,,widzę twoje starania i bardzo je doceniam”. W fazie depresyjnej dobrym rozwiązaniem jest zostawienie choremu furtki do rozmowy bez naciskania na niego, by uzewnętrzniał się wbrew woli. Słowa ,,jeśli zechcesz porozmawiać, zawsze dla ciebie jestem” czy ,,co mogę dla ciebie zrobić?” będą wystarczającym sygnałem, że chory ma się do kogo zwrócić jeśli poczuje taką potrzebę.
Być przyjacielem
To, jak rozmawiać z osobą chorą na ChAD, zależy od aktualnego epizodu. Zupełnie inaczej należy reagować w fazie depresji i manii. Drugi z okresów wymaga od bliskich chorego opanowania i spokoju. Cierpiący na chorobę afektywną dwubiegunową będzie w stanie euforii zalewać ludzi w swoim otoczeniu pomysłami, które będą mu się wydawać genialne. W takich chwilach najważniejsze jest postawić się w roli przyjaciela. Nie należy za wszelką cenę wyjaśniać, że pomysł jest zły czy wręcz niebezpieczny. Osobę chorą należy w takiej sytuacji chronić w inny sposób; okazać swego rodzaju wsparcie. Warto podjąć temat nowego pomysłu i go przedyskutować. Bez ocen czy wytykania jego bezsensowności. Trzeba dopytywać, jak najwięcej rozmawiać o samym pomyśle. Towarzysz chorego na ChAD musi zdawać sobie sprawę, że epizod manii jest przejściowy. Próba przedyskutowania pomysłów chorego jest sposobem na przeczekanie tej fazy. Zapewniając przy tym o wsparciu czy bliskości chory czuje, że rozmawia z przyjacielem, co umożliwi skuteczny dialog; chory musi czuć, że druga osoba jest po jego stronie.
W rozmowie emocje na bok
To trudne, zwłaszcza, gdy choruje ktoś bardzo bliski. Jak rozmawiać z chorym na ChAD bez nerwowych, odruchowych reakcji? Odłożenie emocjonalności jest konieczne dla zbudowania odpowiedniego pomostu porozumienia między chorym w którymś z epizodów a innymi ludźmi. Nawet słysząc absurdalne pomysły osoby z manią czy kolejne, pełne bólu słowa w fazie depresji nie można ulegać emocjom. Ocenianie, wytykanie irracjonalności pomysłów czy krytykowanie sposobu myślenia to droga donikąd. Chory musi przede wszystkim wiedzieć, że ma przyjaciela, do którego może się zwrócić i który nie będzie reagował podniesionym głosem czy próbą udowodnienia mu, że jego zachowanie jest niewłaściwe. Osoba funkcjonująca z człowiekiem chorym zdaje sobie sprawę z jego przypadłości i występujących faz, w przeciwieństwie do samego chorego. Ta świadomość to podstawa budowania relacji i dialogu.